ဟံၣ်ဖိဃီဖိ, တံၤသကိး မ့တမ့ၢ် ပှၤဖဲခိၣ်ဃၢၤ (family, friends or neighbor (FFN)) တၢ်ကွၢ်ထွဲဖိသၣ် န့ၣ်လီၤ.
ပဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢမဲၣ်နံၣ်စိထၣ်ဟံၣ်ဖိဃီဖိ, တံၤသကိးဒီးပှၤလၢခိၣ်ဃၢၤတဖၣ် အတၢ်ကွၢ်ထွဲဖိဒံဖိသၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
Family, Friend and Neighbor (FFN) ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်ဖိတဖၣ် မ့ၢ်ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်လၢဟံၣ်လၢ အဖံးမၤတၢ် ဖဲတၢ်ကွၢ်ထွဲဖိသၣ်အတၢ်မၤကျိၤကျဲအချၢ န့ၣ်လီၤ. ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်ဖိတဖၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီးဖံဖု, မုၢ်ဂၢ်, ဖါတံၢ်, ပှၤသးပှၢ်, ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအဒိၣ်, တံၤသကိး, ပှၤဖဲခိၣ်ဃၢၤ, ဒီးပှၤအဂၤတဖၣ် လၢအဟ့ၣ်လီၤ တၢ်ကွၢ်ထွဲဖိသၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤ န့ၣ်လီၤ. အါတက့ၢ်, FFN ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကွၢ်ထွဲဝဲဒၣ်ဖိသၣ်စှၤကိာ်ဂၤဖဲအဟံၣ်ပူၤ ဒီးညီနုၢ်န့ၣ်တၢ်ပာ်ကပာ်ဝဲလၢတၢ်သိၣ်တၢ်သီဖိးသဲစး မ့တမ့ၢ် တၢ်ပာ်ပနီၣ်တၢ်အုၣ်သးတဖၣ် န့ၣ်လီၤ. FFN ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်ဖိအါမး ဟ့ၣ်လီၤမၤစၢၤစ့ၢ်ကီး တၢ်ကွၢ်ထွဲဖိသၣ်လၢတၢ်တထၢအလဲ, ဒီး တနီၤနီၤန့ၣ် နီၢ်ကစၢ်ဟ့ၣ်အလဲ န့ၣ်လီၤ.
Family, Friend and Neighbor (FFN) ပှၤရဲၣ်ကျဲၤမၤစၢၤတၢ်ကွၢ်ထွဲတဖၣ် မ့ၢ်ဝဲမုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ် တၢ်ကွၢ်ထွဲဖိသၣ် လၢတအိၣ်ဒီးတၢ်အုၣ်သး န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကွၢ်ထွဲဖိသၣ်တၢ်အိၣ်သး လၢအမၤညီနုၢ်သးဒိၣ်ကတၢၢ် တမ့ၢ်တၢ်ကွၢ်ထွဲဖိသၣ်အစဲထၢၣ် လၢအိၣ်ဒီးတၢ်အုၣ်သးန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ဝဲဒၣ်နီၢ်ကစၢ်အဟံၣ်ဖဲပှၤရဲၣ်ကျဲၤမၤစၢၤတၢ်ကွၢ်ထွဲဖိသၣ် ဖံးမၤတၢ်အလီၢ် အါတက့ၢ်တအိၣ်ဒီးတၢ်အုၣ်သးဒီးတၢ်တဖီၣ်ဃံးဝဲ လၢတၢ်သိၣ်တၢ်သီ ခီဖျိကမျၢၢ်ခၢၣ်စးကရၢတဖၣ် န့ၣ်လီၤ.
Family, Friend and Neighbor ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်ဖိတဖၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကအိၣ်ဒီးတၢ်သးသဟီၣ်လီၤဆီ လိာ်သးလၢတၢ်ဟ့ၣ်လီၤမၤစၢၤဝဲဒၣ် တၢ်ကွၢ်ထွဲဖိသၣ်ဒီးတၢ်ပညိၣ်လီၤဆီလိာ်သး လၢအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ အဂီၢ် ဒီးဖိသၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်ကွၢ်ထွဲဝဲဒၣ်အဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. အါတက့ၢ် FFN ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်ဖိတဖၣ် အသးသဟီၣ်အဒိၣ်ကတၢၢ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကွၢ်ထွဲအက့ၢ်ဂီၤအံၤ တမ့ၢ်ဒ်မူဒါလီၤဘၣ်အီၤ လၢတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိ, ပှၤဖဲခိၣ်ဃၢၤ မ့တမ့ၢ် အပှၤတဝၢ, ဒီးမ့မ့ၢ်တခီ မ့ၢ်ဝဲလၢအဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဘၣ်ဒီးကိၢ်တၢ်လၢဖိသၣ် လၢအကွၢ်ထွဲဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤအါဂၤတပာ်လီၤ အနီၢ်ကစၢ်သးဒ်အမ့ၢ်ပှၤရဲၣ်ကျဲၤမၤစၢၤတၢ်ဖိတဖၣ် ဘၣ်ဆၣ်ပာ်လီၤသးဒ်ဖံ, မုၢ်ဂၢ်ဒီးပှၤဖဲဟံၣ်ဖိဃီဖိ အကျါ လၢအကွၢ်ထွဲဝဲဒၣ်ဖိသၣ်တဖၣ် လၢအအဲၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်ဖိတဖၣ် လၢအမ့ၢ်ဘူးတံၢ် ဒီးပှၤဖဲခိၣ်ဃၢၤတဖၣ် အါတက့ၢ်နီၤလီၤပာ်ဖျါအလုၢ်လၢ်တၢ်ဆဲးတၢ်တၢ်လၤ, ကျိာ်ဒီးအတၢ်လုၢ်ဒိၣ်ထီၣ် ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် လၢအဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ကွၢ်ထွဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်ဖိတဖၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်နာ်န့ၢ်အီၤသ့ဝဲလၢအဝဲသ့ၣ်ဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးပှၤတဝၢဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ်တဖၣ်, ဒီးမ့ၢ်တၢ်ပညိၣ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢတၢ်ဃုထၢဝဲဒၣ် တၢ်ကွၢ်ထွဲဖိသၣ်လၢဟံၣ်ဖိဃီဖိအါမးအဂီၢ်, လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ဖိဆံးတဖၣ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အါတက့ၢ်ဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်ဖိတဖၣ် လၢအမၤစၢၤမိၢ်ပၢ် တဖၣ် လၢအဖံးမၤတၢ်လၢတမ့ၢ်ဒ်ပူၤကွံာ်အသိး မ့တမ့ၢ် တၢ်တတယာ်လီၤပာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်, အဲၣ်ဒိးပာ်ဃုာ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်တပူၤဃီ, ဒီးဃုထံၣ်န့ၢ်တၢ်ကွၢ်ထွဲကြၢးဒီးအပှ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ် ဝဲၤဒၢးအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ, တၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါဒီးတၢ်သမံသမိး (Office of Planning, Research and Evaluation (OPRE)) အိၣ်ပာ်ဝဲဖဲ တၢ်ပၢဆှၢသုးကျဲၤလၢဖိဒံဖိသၣ်ဒီးဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်အဂီၢ် (Administration for Children and Families (ACF)), ကီၢ်အမဲရကၤတၢ်မၤစၢၤ ပှၤဂံၢ်ဘါဝဲၤကျိၤ (US Department of Human Services) အထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်လီၤဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ကွၢ်ထွဲဒီး တၢ်မၤလိမၤဒိအခီၣ်ထံးခါ (National Survey of Early Care and Education (NSECE)) အ FFN ပှၤရဲၣ်ကျဲၤမၤစၢၤတၢ်ဖိအနီၣ်ဂံၢ်ဖဲမဲၣ်နံၣ်စိထၣ်ဖဲ 2019 နံၣ်အပူၤမ့ၢ်ဝဲ 82,700 ဂၤ န့ၣ်လီၤ
တအိၣ်ဒီးတၢ်ဖီၣ်ဃံးတဖၣ် လၢ FFN ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်ဖိတဖၣ်အဂီၢ် မ့တမ့ၢ်ဘၣ်လၢအဝဲသ့ၣ် နုာ်လီၤမၤနီၣ်မၤဃါသးဒီး Child Care Assistance Program ဒ်အမ့ၢ်ပှၤရဲၣ်ကျဲၤမၤစၢၤ တၢ်ကွၢ်ထွဲဖိသၣ်လၢ တအိၣ်ဒီးတၢ်အုၣ်သးဖိးသဲစး (Legal Non-licensed (LNL)) တဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ. LNLs ကဘၣ်တုၤထီၣ်ဘးဝဲဒၣ် တၢ်အနီၣ်ထိၣ်အကလုာ်ကလုာ်, ဃုာ်ဒီး တၢ်မၤဝံၤဝဲဒၣ်တၢ်မၤလိမၤဒိး, တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဒီးတၢ်ပူၤဖျဲးအတၢ်သိၣ်လိ အဂံၢ်ထံးခီၣ်ဘိ န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကဲထီၣ်ဘၣ် LNL တဂၤဒိးန့ၢ်တၢ်ပျဲလၢတၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဘၣ်ဖဲ Child Care Assistance Program (CCAP) အပူၤ လၢအမ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအါထီၣ်နၤတၢ်တိစၢၤမၤစၢၤတဖၣ် ဒီးတၢ်ကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီးဒီးဖိဒံဖိသၣ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိ/ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်ဖိတဖၣ် လၢနကွၢ်ထွဲအီၤတဖၣ် အခွဲးယာ်လၢတၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်တိစၢၤမၤစၢၤ ဖဲတၢ်ဟ့ၣ်ဝဲဒၣ်နတၢ်ကွၢ်ထွဲအလဲန့ၣ်လီၤ.
တၢ်တိစၢၤမၤစၢၤတၢ်ကွၢ်ထွဲဖိသၣ်တၢ်တိာ်ကျဲၤ (Child Care Assistance Program) ခၢၣ်စးကရၢ တဖၣ် သမံသမိးထံဝဲဒၣ်ပှၤရဲၣ်ကျဲၤမၤစၢၤတၢ်ကွၢ်ထွဲဖိသၣ်လၢတအိၣ်ဒီးတၢ်အုၣ်သးဖိးသဲစး လၢအမ့ၢ်ပှၤကွၢ်ထွဲဖိသၣ်လၢအတမ့ၢ်အကစၢ်ဖိ, ဘၣ်ဆၣ်ကမ့ၢ်သ့ၣ်သ့ၣ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤတၢ်လဲၤထံၣ်လိာ်သမံသမိး ဒီးပှၤရဲၣ်ကျဲၤမၤစၢၤတၢ်ဖိ 12 လါတဘျီကိးဘျီဒဲးန့ၣ်လီၤ. ပှၤတဖၣ်လၢအကွၢ်ထွဲအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်လီၤလီၤဆီဆီ(တၢ်သမံထံပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤတၢ်အံၤ)တၢ်တသမံသမိးဝဲဘၣ်န့ၣ်လီ.
